Stagflasyon Tanımı
Stagflasyon, artan işsizlik ve nispeten yavaş ekonomik büyüme veya durgunluk ile birlikte yüksek enflasyonun olduğu bir ekonomik fenomen olarak tanımlanır. Bu durumda gayri safi yurtiçi hasılada (GSYİH) yavaşlama ve gerekli emtia fiyatlarında artış var. Diğer bir deyişle, resesyon ve enflasyonun yan yana olduğu ekonomik senaryodur.
Bu olumsuz koşulların nedenleri, hükümetin işsizliğe yönelme eğiliminde olan enflasyonla baş edememesidir. Hükümetin politikaları geri teptiğinde, bir ekonomide çelişkili bir eylem biçimi yaratma eğilimindedir. Arz şokları ve maliye politikalarının kötü uygulanması gibi çeşitli faktörler bu durumun başlıca nedenleridir.
Ekonomide Stagflasyonun Bileşenleri
Stagflasyonun temel bileşenleri aşağıdaki gibi belirtilmiştir:
- Şişirme
- Daha yüksek işsizlik oranı
- Düşük GSYİH
- Ekonomik faaliyetlerin çoğunda durgunluk ve
- Hükümet politikalarının kötü uygulanması
Ekonomide Stagflasyon Örnekleri
Daha iyi anlamak için bazı stagflasyon örneklerini görelim.
Örnek 1
Diyelim ki Birleşik Krallık daha yüksek bir ücret oranı, daha yüksek enflasyon ve daha yüksek ekonomik büyüme yaşıyor. Böylece, stagflasyonun durumundan adım adım bahsedilir.
- Ekonomideki enflasyonu eğimlendirmek için ülkenin merkez bankası, ekonomi içindeki para arzını durdurma kararı aldı.
- Böylece, ilk ve en önemli etki tüketicinin cebine vuracaktı. Tüketiciler sıkışmayı hissedecek ve bu nedenle tüketici harcamaları büyük ölçüde azalacaktır.
- Tüketici harcamalarındaki düşüş, tüketim malları ve hizmetlerine olan talebi otomatik olarak azaltacak ve bu nedenle genel iş senaryosu muhtemelen zayıflayacaktır.
- Firmanın karı anında düşme eğiliminde olacak ve firmalar tarafından benimsenen maliyet düşürme teknikleri olacaktır.
- İşsizliğe, genel üretimde azalmaya yol açacak işten çıkarmalar gibi maliyet düşürme teknikleri ve arz kesintisi yaşanacak ve bunlar, emtia talebinin artmasına yol açacaktır.
- Bu nedenle, enflasyonun bir başka nedeni de talep-arz uyumsuzlukları olacaktır. Yeni politika kabul edilene kadar, maliyet orta derecede düşük kalırken, fiyatlar aynı seviyede kalma eğiliminde olacaktır. Böylece, fiyat açığı işsizlik ve durgunluk ile birlikte gelecektir. Bu durum, hükümet politikaları iyi uygulanana ve kurumsal kazançlarla birlikte ekonomi canlanana kadar devam edecek.
Örnek 2
1970'lerin başlarında, ABD ekonomisi imalat, endüstri ve şirket kazançlarında bir dizi yavaşlama yaşıyordu. Birincil nedenler, ABD Merkez Bankası tarafından sosyal ve mali politikaların uygulanmasındaki çeşitli başarısızlıklardan kaynaklanıyordu. 1950'lerde ve 1960'larda yaşanan patlamadan sonra ekonomi, enflasyon ve işsizliğin yan yana sürdürüldüğü iç içe durgunluk döngüsünden geçti.
Arz şoku stagflasyon sırasında meydana geldi. Bu fenomen, topluma tam bir şok etkisi yaratan petrol miktarının azalmasıyla başladı ve petrol fiyatı çok yükseldi. Petrol, dolaylı olarak ve doğrudan emtiaların çoğuyla ilişkili olduğundan, bu metaların maliyeti aniden yükselme eğilimindedir. Maliye politikalarının kötü uygulanması nedeniyle, ekonomi stagflasyonun dışında kalamadı ve bu da gelirin azalmasına, işsizliğin artmasına ve kurumsal kazançlarda ve reel gelirde düşüşe neden oldu.
Stagflasyonun Avantajları
Stagflasyonun bazı avantajları aşağıdaki gibidir:
- İşletme evlerinin genel giderleri, maliyet düşürücü teknikler nedeniyle azalma eğilimindedir. Gelir sabit kaldığında firma kazançları bir süre artma eğilimindedir.
- Şimdilik, ürünlerin fiyatları aynı kalıyor ve bu da marj iyileşmesine neden oluyor. Bununla birlikte, hacimler büyük ölçüde azalma eğilimindedir.
- Yerel para biriminin içsel değeri, arz kısıtlamaları nedeniyle bir süreliğine artma eğilimindedir.
- Altın, gümüş gibi emtia fiyatları yükselme eğilimindeyken alüminyum fiyatları düşme eğilimindedir.
- Petrol, altın vb. Ticaret yapan bir avuç tüccar, emtia fiyatlarının değer kazanması nedeniyle büyük karlar elde etme eğilimindedir. Oysa genel piyasa senaryosu olumsuzdur.
Stagflasyonun dezavantajları
Stagflasyonun bazı dezavantajları aşağıdaki gibidir:
- Genel nüfusun satın alma gücü azalır ve nüfus harcamalarının büyük bir kısmı temel mallara gider.
- Para biriminin gerçek değeri düşünüldüğünde, emtia fiyatları yüksek olma eğilimindedir.
- Temel ürünlere olan talep aynı seviyede kalırken, lüks ürünlere olan talep büyük ölçüde azalma eğilimindedir.
- Çoğu firmanın kazancı, marj ve çıktıyla birlikte düşme eğilimindedir.
- Fabrika işten çıkarmalar nedeniyle daha yüksek işsizlik ve ücretlerde kesintiler, stagflasyonun temel özellikleridir.
- Ekonomik durgunluk ön plana çıktıkça GSYİH düşme eğilimindedir.
- Emtia fiyatlarının önceki seviyelerde kalması ve sıradan insanların gerçek satın alma gücünün azalmasıyla enflasyon oranı yükselir.
Stagflasyonun Sınırlamaları
Stagflasyonun bazı sınırlamaları aşağıdaki gibidir:
- Firmaların stagflasyon kazançları aynı aralıkta kalıyor veya batıyor.
- İşsizlik artmaya devam ettikçe tüketicinin gerçek geliri azalmaktadır.
- Politikaların çoğu örgütsüz bir şekilde uygulandığı için hükümet enflasyonu ortadan kaldırmakta ve ekonomiyi canlandırmakta başarısız oluyor.
- Ekonomideki para akışı merkez bankası tarafından kontrol edilir ve bu da kitlelerin reel gelirinde düşüşe neden olur.
- Enflasyon ve işsizlik yan yana kalıyor ve bu da ekonomi üzerinde büyük baskıya neden oluyor.
- Stagflasyonun ortadan kaldırılması çok zordur çünkü zıt özellikler yan yana meydana gelir. Her ülkenin merkez bankaları, onu tamamen ortadan kaldırmak için birkaç cesur adım atmak zorundadır.
Sonuç
1970 yılına kadar ekonomistler enflasyon ve işsizliğin yan yana olmadığına inanırlardı. Ancak bundan sonra Keynesçi iktisatçılar, enflasyon ve işsizlik gibi çelişkili özelliklerin bir arada varolduğuna ikna oldular. Bizim gibi sanayileşmiş ülkeler, yüksek işsizlikle birlikte bir durgunluk bölgesine girdiğinde, ekonomistler bunun çok zor olan alışılmadık bir senaryo olduğunu ve merkez bankalarının çoğu zaman krizle mücadele için ciddi kararlar almak zorunda olduğunu keşfettiler. Durumun ana itici güçlerinden biri, ekonomi içindeki likiditenin kontrol edilmesidir. Bu tür bir fenomen, uzun yıllar süren ekonomik patlamanın hemen ardından ortaya çıkar. Düşüş döngüsü, ekonomideki yükselişten veya patlamadan hemen sonra gelişir. Böylece stagflasyon, yukarıdaki iki fenomen arasında kalır.